Ayətullah Cavadi Amuli buyurur:
Böyüklərimiz deyiblər: Oruc tutmaq çətin və ağır olsa da, Allahın buyurduğu «Ey iman gətirənlər, sizdən əvvəlkilərə yazıldığı kimi sizə (də) oruc yazıldı»[1] ayəsini eşidəndə, orucun yorğunluğunu alar: «Nidada olan ləzzət ibadətdə olan əziyyəti aradan aparar».[2]
Peyğəmbər (s) şəban ayının son cüməsində xütbə edərək buyurur: «Ey insanlar! Nəfsləriniz əməllərinizin girovundadır. İstiğfar etməklə onları azad edin!»[3]
Yəni siz azad deyil, qəfəsdəsiniz və bunu bilmirsiniz. Günahlarınız sizi qəfəsdə həbs edib. Mübarək ramazan ayında istiğfar etməklə özünüzü azad edin! Günahkar borclu hesab olunur. Borclu da girov qoymalıdır. İbadətdə ev və torpağı girov kimi qəbul etməzlər, insanın canını istəyərlər. «Mən istədiyimi edirəm, istədiyim yerə gedirəm, istədiyimi deyirəm…» deyən kəs azad deyil əsirdir. O, nəfsinin quludur, əsla azad sayılmaz.
İslamda azadlıq qədər böyük dəyər yoxdur. Həzrət Əli (ə) buyurur: «Şəhvət hisslərini tərk edən kəs azad olar».[4]
Məsumlar öz sözlərində bizə azad olmağı öyrətmişlər. Zahiri düşməndən azad olmaq o qədər də mühüm deyil. Mühüm olan batini düşməndən azad olmaqdır.
Azad, ya kölə olmağı ayırd etməyin yolu budur ki, əgər ürəyimiz istəyəni ediriksə, deməli tamahımızın zindanında və nəfsimizin qəfəsindəyik. Yox, əgər Allahın dediyinə əməl ediriksə, azadıq. Azad insan Allahdan başqasını düşünməz.
Bizim mübarək ramazan ayında ən böyük vəzifəmiz azad olmaqdır. İnsan öz əli ilə özü üçün düzəltdiyi bu polad barmaqlıqları və qəfəsləri sındırmalıdır.
Azadlıq yolu istiğfar və Allahdan əfv istəməkdir. Ona görə də deyirlər: «Hər gecə-gündüz bir neçə dəfə «əstəğfirullahə rəbbi və ətubu iləyh» deyin!»[5]
Həm namazda, həm də başqa vaxt özünüz və başqaları ücün Allahdan bağıslanmaq istəyin! Sadəcə cəhənnəmdən qurtulmaq və ya cənnətə getmək, oranın nemətlərindən bəhrələnmək üçün deyil. Hədəf bunlardan daha yüksək olmalıdır.
Həzrət Əli (ə) Malik Əştərə yazdığı məktubunda buyurur: «Bu din şər insanların əlində əsir olub. Ona şəxsi istəklərlə əməl olunur, onun vasitəsilə dünya istənilir».[6]
Dünyada məğlub olanlar nəfslərinin əsiri olanlardır. Həm dünyada qalmaq istər, həm də azad olmaqdan qorxarlar. İslam bu iki xüsusiyyətin üstündən xətt çəkir, haqq olan iki qayda təqdim edir; təbiətə və dünyaya qəlbən bağlanmaq və maddi olmayan varlıq aləmindən qorxmamaq.
Həzrət Əli (ə) buyurur: «Elə bir azad insan varmı ki, keçmiş nəsillərin dişinin dibində qalanları tərk etsin!?»[7]
Bu dünyada olan məqam, məskən, torpaq, sərvətdən keçmiş nəsillər istifadə etmişlər. Onların dişinin dibində qalanlar bu gün sizin əlinizə çatmışdır. Hal-hazırda dünyada olan hər şey keçmişlərdən artıq qalanlardır. Azad insan bunların hamısını tərk etməlidir.
Quran buyurur:
كُلُّ امْرِئٍ بِمَا كَسَبَ رَهِينٌ
«Hər bir insan öz əməlinin girovudur.[8]
كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِينَةٌ إِلَّا أَصْحَابَ الْيَمِينِ
Hər kəs öz əməlinin girovundadır, «əshabi-yəmin»dən başqa».[9]
«Əshabi-yəmin» o kəslərdir ki, əməl dəftərləri sağ əllərinə verilmişdir və bərəkət əhli olanlarla birlikdədirlər. Onlardan bərəkətdən başqa bir şey gözlənilməz. Onların da bərəkətdən başqa işləri olmaz. Bu, Allahın bizdən əldə etməyimizi istədiyi ən gözəl nemətdir.
Ramazan ayı azad olmaq ayıdır. Ötən hər gün azad olmağa doğru addımladığımız yolda düyünlərdən birini açmalıyıq. Azad olmağın ən gözəl yolu ibadətlərin hikmətlərinə baş vurmaqdır.
[1] «Bəqərə» surəsi, ayə 183.
[2] «Məcməul-bəyan» cild 2, səh. 490.
[3] «Əmali vəl-məcalis» səh. 85.
[4] «Bihar» cild 74, səh. 239.
[5] «Bihar» cild 17, səh. 44.
[6] «Nəhcul-bəlağə» hikmət 53.
[7] «Nəhcul-bəlağə» hikmət 456.
[8] «Tur» surəsi, ayə 21.
[9] «Muddəssir» surəsi, ayə 38-39.
