Hacı Əhliman Rüstəmovun informasiya bloku


Fəcr | Gün | Zöhr | Şam | Gecə
30 İyun 20:37
1 Şərh
1969

Tənqidçi bu 7 xüsusiyyətə malik olmalıdır

Bəşər cəmiyyətində hər kəs eyni cür düşünmür və hər kəsin fikir tərzi fərqlidir. Bəzən insanların bir mövzuda müxtəlif nəzərləri meydana gəlir. Ona görə də tənqidçilik kimi bir bölmə əmələ gəlir ki, öz növbəsində elmin inkişaf etməsinə səbəb olur. (Tebyan/Deyerler)

Lakin tənqidçi olmaq o zaman faydalı olar ki, şərtlərinə əməl edilsin. Əks halda qarşı tərəfin mənfi reaksiyası ilə qarşılaşar.

Tənqid etməyin özünəməxsus ədəb və qaydaları vardır. Hər kəs bir-birini tənqid edə bilər. Valideyn övladını, ər xanımını, müəllim şagirdini, insanlar vəzifə başında olanları və sair. Bunun üçün bəzi xüsusiyyətlərə malik olmaq lazımdır ki, onlara işarə edək:

 

1. Həm müsbət və həm də mənfi tərəfləri qeyd etmək. Şübhəsiz ki, hər bir insanın mənfi tərəfləri olduğu kimi, müsbət tərəfləri də vardır. Ona görə də tənqid edən zaman insafa riayət etmək lazımdır. Başqalarının səhvini deməzdən əvvəl, onun müsbət cəhətlərini də dilə gətirmək lazımdır. İmam Əli (ə) buyurur: “İnsaf münaqişələri aradan aparar. Ülfətə səbəb olar”.

 

2. Mövzuyla bağlı kifayət qədər elmə malik olmaq. İnsanları tənqid etməzdən əvvəl mövzu haqqında lazım olan qədər məlumata malik olmaq lazımdır. İnsanları o zaman tənqid etmək olar ki, onlara aid olan həmin mövzu haqqında məlumatın olsun. İmam Əli (ə) buyurur: “Bilin ki, aqil o kəsdir ki, düzgün fikir ilə müxtəlif nəzərlərin qarşısına getsin. İşin nəticəsinə nəzər salsın”.

 

3. Müsbət və ehtiramlı sözlərdən istifadə etmək. Tənqid gərək qarşı tərəfə hörmət edilərək həyata keçirilsin. İmam Əli (ə) buyurur: “Aqil nə zaman danışsa, onu müdrik və atalar sözü ilə bir yerdə edər. Nadan nə zaman danışar, onu andla bir yerdə edər”.

 

4. Münasib zaman və məkanda. Təniqd üçün münasib zaman və məkanın olması mühümdür. Əgər insan öz xanımını tənqid edirsə, gərək onu xanımının yorğun olan zamanı etməsin. Çünki bu zaman insanın hər bir tənqidi eşitməyə taqəti olmaz.

 

5. Qısa və faydalı olsun. Tənqid edən öz məqsədini gərək qısa və mənalı sözlərlə çatdırmağı bacarsın. Əgər uzun danışarsa, qarşı tərəfi yorar. Ona görə də tənqid elə olmalıdır ki, qarşı tərəfi yormasın. Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: “O zaman ki, Musa ibni İmran (ə) Xızrla (ə) görüşür, Musa ona deyir: “Mənə moizə et”. Xızr deyir: “Ey o kəs ki, elm axtarırsan! Bil ki, danışan eşidəndən daha az yorulur. Ona görə də heç bir zaman məclis əhlini yorma””.

İmam Əli (ə) buyurur: “Ən yaxşı kəlam o sözdür ki, yorucu olmasın”.

 

6.Tənqidin şəffaf olması. Tənqidçi gərək şəffaf və aydın danışsın. Qarışıq sözlərdən uzaq olsun.

 

7. Qarşı tərəfin şəxsiyyəti qorunmalıdır. Tənqid zamanı riayət olunmalı mövzulardan biri də budur ki, qarşı tərəfin şəxsiyyəti qorunmalıdır. Bunu nəzərə almaq lazımdır ki, biz insanlar məsum deyilik və səhv edə bilərik. İnsanların ona görə ancaq əməlini tənqid etmək olar, şəxsiyyətini deyil.

Beləliklə deyə bilərik ki, qarşı tərəfin bu tənqiddən nəticə çıxartması üçün yuxarıdakı amillərə riayət etmək lazımdır.

 

www.ahliman.info

Digər “Mənəviyyat ” Xəbərləri

Hər kəs Allaha tərəf ibadətinin ən xalisini göndərsə, Allah da ən yaxşı məsləhəti onun üçün nazil edər

İxlas məqamı təkamülün və seyri-süluk mərhələlərinin ən yüksək mərhələsidir. İxlas nəticəsində qəlb ilahi nurların saçmasının mərkəzinə çevrilir. Qəlbdə hikmət və elm çeşməsi... Davamı..

Ərbəin günü oxumaq istəyənlər üçün Ərbəin ziyarətnaməsi

Ərbəin günündə İmam Hüseynin (ə) məzarını ziyarət etmək və Ərbəin ziyarətnaməsini oxumaq böyük savaba malikdir. Hətta İmam Həsən Əsgəri (ə) Ərbəin ziyarətnaməsini... Davamı..

Böyük insan heç vaxt söyüş söyməz

Həzrət Məhəmməd (s) buyurub: “Elə bir şey olmayıb ki, çirkin sözlər danışmaq (çirkin əməllər görmək) ona eyb gətirməsin. Elə bir şey olmayıb ki,... Davamı..

“Elm varsa iman var” kimi fikirlər həqiqətdən uzaqdır – Ayətullah Yəzdi

Ayətullah Ustad Misbah Yəzdi buyurur: “İman nədir və Allaha iman gətirmək nə deməkdir? İlk əvvəl belə nəzərə çarpır ki, iman “inam” deməkdir... Davamı..

Şərt qoymadan bəndəlik etməliyik

Misir ariflərindən birinin çox gözəl bir cümləsi vardır ki, insanı çox sevindirir: “Vahid Allahın qapısının yanında dur, amma qapıların üzünə açılması istəyilə... Davamı..

Batini gözəlliklə yanaşı, zahiri nuraniyyət əldə etmək istəyənlərə 6 tövsiyə

İmam Həsən Əsgəri (ə) buyurur: “Üzün gözəlliyi – zahiri gözəllik, ağılın gözəlliyi – insanın batini gözəlliyidir”. İmam Əli (ə) buyurur: “İnsanın gözəlliyi –... Davamı..

Ayətullah Amuli: “Namaz qılanlar Qiyamətə imanı olanlardır”

Ayətullah Cavadi Amuli buyurur: “Namaz qılanlar Qiyamətə imanı olanlardır. Çünki məadı xatırlamaq insanı pak edər. İnsanın bütün çətinlikləri Qiyaməti unutduğuna görədir. وَالَّذِينَ... Davamı..

Mübarək Nimeyi-Şaban gecəsinin əməlləri

Bu gecə Nimeyi-Şaban daxil olur Hədislərdə qeyd olunur ki, bu gecə Qədr gecəsindən sonra ən fəzilətli gecədir. Tövsiyyə olunur ki, bu gecə... Davamı..